روباتیک و ایده ماشین های هوشمند مانند تمامی رویاهای بشر ابتدا در داستان های علمی ـ تخیلی که بخشی از آرزوهای بشر را در دل خود دارند، ظهور کرد.

ایده هایی مانند پرواز، سفر به ماه، سفر به اعماق دریا و موارد دیگر ابتدا تنها در داستان های نویسندگانی مانند ˈژول ورن ˈ مطرح شد اما تاریخ نشان می دهد که معمولا کمتر از یک قرن زمان لازم بوده است تا بسیاری از این ایده ها به واقعیت تبدیل شوند.

امروزه پیشرفت علم و فناوری برآورده شدن این آرزوها را که در زمان خود شاید دست نیافتنی تصور می شد ،میسر کرده است.

چنانچه امروزه روبات های که روزگاری تنها در فیلم های تخیلی سینمایی و شاید بهتر بگوییم فضایی در خدمت بشریت بودند در دنیای انسان ها جایگاه ویژه ای دارند و بسیاری از کارهایی که برای انسان ها خطرناک است آنها پیشمرگ می شوند . آنها در کنار انسان ها خدماتی همچون مین یابی ، امداد ونجات ، زیردریایی و موارد دیگر را ارایه می دهند.

علاوه براین برخی از انواع روبات ها میهمان خانه های انسان ها هستند و این ماشین ها کارهای نظافتی ، مهمانداری و خانه داری را انجام می دهد .

ایران اسلامی نیز امروزه پیشرفت های زیادی درعلم روباتیک کرده است و با این که هنوز روبات های خانگی در خانه ها و اماکن عمومی کشورمان جایگاهی ندارند ولی در بخش دانشگاهی و مسابقات روباتیک محققان جوان خوش درخشیده اند.

تاکنون هشت دوره مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد در تهران برگزار شده است . در دوره هشتم این مسابقات که از 16 تا 18 فروردین ماه امسال در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار شد ، 25 لیگ از ایران و 14 لیگ از کشورهای مختلف جهان حضور داشتند .

به اعتقاد کارشناسان و اهل فن ، ایران در زمینه ساخت روبات دارای دانش و پتانسیل بالایی است از این رو مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ایران هر سال با شکوه و توان علمی بیشتری برگزار می شود.

در اولین دوره برگزاری مسابقات بین المللی روبوکاپ در سال 2006 حدود 85 تیم شرکت داشتند در حالی که امروز و بعد از گذشت هشت سال این تعداد به 1200 تیم متقاضی رسیده است.

در دوره هشتم این مسابقات تیم MRL دانشگاه قزوین با کسب بیشترین مقام ها به عنوان پر افتخارترین تیم معرفی شد.

ˈ مرتضی موسی خانیˈ رییس کمیته ملی روبوکاپ دراین مورد گفت: هزار و 300 تیم از 14 کشور جهان برای شرکت در هشتمین دوره مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ثبت نام کردند که از این تعداد 150 تیم خارجی بودند.

وی افزود: بعد از داوری 390 تیم برای شرکت در این مسابقات پذیرفته شدند که از این تعداد40 تیم خارجی هستند. شرکت کنندگانی از کشورهای آمریکا ، چین، هلند، ژاپن ، آلمان ، ترکیه ، یونان ، مکزیک ، برزیل ، جمهوری چک ، پاکستان ، هند ، کلمبیا و استرالیا در این مسابقات حضور دارند.

لیگ های روبات امدادگر مجازی، امدادگر واقعی، شبیه ساز عامل امداد، شبیه ساز فوتبال دو بعدی، شبیه ساز فوتبال سه بعدی، فوتبالیست سایز متوسط، فوتبالیست سایز کوچک، انسان نما، نائو، روبات خانگی، نمایش دانش آموزی مقدماتی، نمایش دانش آموزی پیشرفته، روبات مین یاب خودکار، روبات مین یاب دستی، روبات نمایش دانشجویی، روبات پرنده، روبات زیرسطحی، فوتبال دانش آموزی وزن آزاد الف، فوتبال دانش آموزی وزن آزاد ب، فوتبال ب سبک وزن، امداد ابتدایی الف و امدادپیشرفته الف در هشتمین دوره مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد حضور دارند.

موسی خانی درمورد حمایت از برندگان مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ایران گفت: برای حمایت گسترده از نخبگان و برگزیدگان مسابقات بین اللملی روبوکاپ، به دستور رییس دانشگاه آزاد اسلامی بخشنامه ای تدوین و به زودی ابلاغ می شود که در آن راهکارهایی برای استفاده نخبگان از تسهیلاتی همچون ورود بدون کنکور به مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا و همچنین استفاده از تسهیلات باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی اندیشیده شده است.

*** روبات ها در انتظار ورود به دنیای صنعت

محمد مهدی نژاد نوری معاون پژوهشی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری نیز راه اندازی شرکت های دانش بنیان را در عرصه علم روباتیک ضروری می داند و براین باور است که روبات ها باید به دنیای صنعت وارد شوند .

وی گفت : با راه اندازی شرکت های دانش بنیان اعضا می توانند از تسهیلات ویژه آن برخوردارشوند و به راحتی با صنایع مرتبط ارتباط برقرار کنند و وزارت علوم نیز تا حد توان و حدود قانونی از نخبگان و برگزیدگان مسابقات روبوکاپ حمایت می کند.

البته باید گفت ورود روبات ها به صنعت نیازمند حمایت مراکز و نهادها است و در درجه اول باید این حمایت از سوی صنایع و نهادهای علمی و تحقیقاتی در کشور باشد.

رییس کمیته ملی روبوکاپ ایران تاکید کرد: انتظار داریم روبات های ساخت داخل وارد صنعت شوند که این نیازمند حمایت بخش صنعتی در کشور است، البته در حال حاضر تعدادی از روبات ها در بخش کنترل لوله های گاز، نفت، کنترل خطوط برق، معابر و شاهراه ها به کار گرفته می شوند.

به گفته وی کنسرسیومی با همکاری وزارت نفت، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه صنعتی شریف با هدف ساخت روبات های زیر سطحی و ساخت تجهیزات اسکله های نفتی تشکیل شده است.

این در حالی است که ایران و هند فعالیت در زمینه صنعت نرم افزاری و تجهیزات رایانه ای را همزمان آغاز کردند، اما هم اکنون کشور هند سالانه 110 میلیارد دلار در زمینه فروش نرم افزار و سخت افزار رایانه ای در آمد دارد که این درآمد جایگزین بسیار خوبی برای درآمدهای وابسته به نفت در کشور ما خواهد بود.

*** طرح حمایت از برگزیدگان مسابقات روبوکاپ در مجلس

ˈ جواد هروی ˈ رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد : در نخستین جلسه ای که با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در سال 92 در مجلس برگزار شود موضوع حمایت از برگزیدگان مسابقات روبوکاپ را مطرح خواهم کرد.

به گفته وی برگزیدگان این مسابقات جزو نخبگان ملی هستند و موضوع حمایت از آنها باید در کمیسیون تخصصی مجلس شورای اسلامی مطرح و بررسی شود.

بسیاری از شرکت کنندگان در مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ایران از قشر دانشجو هستند و برای پیشرفت نیاز به حمایت دارند . آنان همواره از مسوولان درخواست حمایت و یاری دارند.

*** تاریخچه ای از روباتیک

قرن ها قبل از میلاد نام دانشمندان و مهندسان چینی، هندی، ایرانی و رومی بسیاری را در تاریخ خوانده ایم که ایده هایشان برای ساخت ماشین ها و وسایل خودکار با استفاده از نیروی آب و باد به کمک سازه های مکانیکی تحولی بزرگ در عصر آنها به وجود آورده است.

واژه ˈ ربوتا ˈ که در زبان چک به معنای کارگران مکانیکی است، اولین بار در سال 1300 شمسی و در داستانی از نویسنده علمی ـ تخیلی اهل چک با نام کارل چابک مطرح شد.

چند سال بعد و زمانی که آرزوها برای داشتن یک کارگر مکانیکی بی اجر و مزد افزایش یافت، مهندسان دست به کار شدند و این چنین بود که سال 1336 را به عنوان سال تولد روبات های صنعتی جشن گرفتند. در این سال جورج دوول و ژوزف انگلبرگ شرکتی را تاسیس و روبات هایی را برای کار در کارخانه های خودروسازی تولید کردند.

این روبات ها به تدریج تغییرشکل دادند تا ما امروزه شاهد حضور هزاران بازوی روباتیکی باشیم که در تمامی کارخانه های خودروسازی حضور دارند. روبات هایی که نمی خوابند، دقت آنها همیشه ثابت است و می توانند در زمانی کوتاهتر و با کیفیتی برتر، محصولات متنوعی را تولید کنند.

روبات هایی که امروزه در اموری مانند جوشکاری، رنگ، جابه جایی وسایل سنگین و حتی نصب تایر خودرو مشغول خدمت به بشر هستند.

برگزاری مسابقه شطرنج بین روبات و انسان و فرود روباتی کوچک بر سطح مریخ دو رویداد مهم در عرصه علم روباتیک است.

بعد ازچندی اساتید دانشگاهی دریافتند که برای شناخت بیشتر علم روباتیک و توسعه آن نیاز به برنامه ریزی دارند ازاین رو نشست هایی را برگزار کردند که در این نشست ها گام های اول برای طرح ایده مسابقات ROBOCUP شکل گرفت.

در این میان برنامه ریزان به اهداف بزرگی همچون ساخت روبات هایی که شباهت زیادی با انسان دارند ، دنبال می کنند. برای رسیدن به این هدف ، برنامه ریزی بلند مدتی انجام و مقرر شد که هر ساله مسابقات جهانی روبات ها بر اساس نظر کمیته علمی و اجرایی فدراسیون جهانی روبوکاپ در یک کشور برگزار شود .

ایران هم با راه اندازی کمیته ملی روبوکاپ آزاد در دانشگاه آزاد اسلامی قزوین به برگزاری مسابقات جهانی روبوکاپ اقدام کرد که در آن هر ساله تیم های زیادی از کشورهای مختلف در آن شرکت می کنند.

تیم دانشگاه آزاد اسلامی قزوین از سال 2003 در مسابقات جهانی روبوکاپ حضور یافته و در سال 2006 در مسابقات جهانی روبوکاپ آلمان بیشترین تعداد مقام های برتر از آن ایران بود.

*** مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ایران

تیم های ایرانی از سال 1382 از جمله فعال ترین تیم ها در مسابقات بین المللی روبوکاپ بوده اند. تعداد تیم های ایرانی سال به سال رو به افزایش است. بنابرین زمان آن فرارسیده بود که مسابقات روبوکاپ در ایران به صورت آزاد برگزار شود .

همچنین با توجه با افزایش چمشگیر تیم های متقاضی شرکت در مسابقات جهانی روبوکاپ ، مسابقات آزاد تبدیل به مسابقات مقدماتی مسابقات جهانی روبوکاپ شد. اولین دوره این مسابقات در سال 2006 با شرکت 90 تیم ایرانی و 10 تیم خارجی برگزار شد که امروز شاهد پیشرفت بسیار زیاد این مسابقات و افزایش متقاضی برای شرکت در آن هستیم به گونه ای که 1300 تیم از 14 کشور جهان برای شرکت در مسابقات امسال روبوکاپ آزاد ثبت نام کردند که از این تعداد 150 تیم خارجی بودند.